Bệnh gút là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm khớp mãn tính ở Hoa Kỳ, được đặc trưng bởi sự lắng đọng tinh thể monosodium urate monohydrate (MSU) trong các mô. Bệnh gút lần đầu tiên được mô tả bởi Hippocrates ở Hy Lạp cổ đại. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về bệnh Gout này.
Bệnh gout là gì?
Bệnh gút được đặc trưng về mặt sinh hóa bởi sự bão hòa urat dịch ngoại bào, được phản ánh bởi tình trạng tăng axit uric trong máu, với nồng độ urat huyết tương hoặc huyết thanh vượt quá 6,8 mg/dL (khoảng 400 micromol/L).
Các biểu hiện lâm sàng của bệnh gút có thể bao gồm:
- Bùng phát bệnh gút cấp tính (các đợt bùng phát viêm khớp có tái phát)
- Bệnh gút mãn tính
- Tích tụ các tinh thể urat ở dạng tophaceous
- Sỏi thận axit uric
- Bệnh thận mãn tính
Bệnh gút thường ảnh hưởng nhiều nhất đến khớp ngón chân cái của bạn. Nhưng nó có thể ảnh hưởng đến các khớp khác, bao gồm cả: đầu gối, mắt cá chân, bàn chân, bàn tay và cổ tay, khuỷu tay…
Các triệu chứng bệnh gút tái phát theo từng đợt được gọi là cơn bùng phát hoặc cơn gút cấp. Các bác sĩ hoặc chuyên gia y tế sẽ đề xuất các loại thuốc và thay đổi chế độ ăn uống của bạn để làm giảm nồng độ axit uric và giảm thiểu tần suất bạn bị các cơn gút cấp trong tương lai. Nhiều nhà sản xuất gia công thực phẩm chức năng cũng đang hướng sản phẩm tới việc điều trị căn bệnh này.
Nguyên nhân gây bệnh gout
Nguyên nhân của bệnh gút thường là do nhiều yếu tố, bao gồm các yếu tố nguy cơ di truyền, bệnh lý đi kèm và các yếu tố chế độ ăn uống. Dù nguyên nhân là gì, kết quả của căn bệnh này vẫn là tăng axit uric huyết thanh ở các bệnh nhân bị bệnh gút trên lâm sàng.
Do các gen liên quan đến gout
Khả năng di truyền tăng axit uric máu và bệnh gút là khoảng 73% và khoảng 40-50% bệnh nhân có tiền sử gia đình mắc bệnh gút. Có 4 loại gen chức năng liên quan đến bệnh gout, bao gồm:
Các yếu tố rủi ro
Bước cuối cùng của quá trình chuyển hóa purin là chuyển đổi hypoxanthin thành xanthin và sau đó là axit uric nhờ xanthine oxidase và sau đó thành allantoin nhờ uricase. Allantoin có độ hòa tan cao hơn nhiều so với axit uric. Tuy nhiên, con người, các loài linh trưởng khác, hươu cao cổ và chó đốm có đột biến gen và không sản xuất uricase, đồng thời, hoạt động URAT1 (bài tiết axit uric) tăng lên. Do đó, không thể xảy ra quá trình chuyển hóa acid uric, dẫn tới lắng đọng và gây bệnh gout.
Con người là động vật có vú duy nhất được biết đến phát triển bệnh gút tự phát, vì chứng tăng axit uric máu thường phát triển ở người. Tăng acid uric máu là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh gút. Những người có nồng độ urat huyết thanh cao hơn có nguy cơ mắc bệnh gút cao hơn và cũng sẽ bị bùng phát thường xuyên hơn theo thời gian. Trong một nghiên cứu trên hơn 2000 người lớn tuổi mắc bệnh gút, những người có nồng độ cao hơn 9 mg/dl có khả năng bị bùng phát cao gấp ba lần trong 12 tháng tới so với những người có nồng độ thấp hơn 6 mg/dl.
Do tăng acid uric trong huyết thanh
Các nguồn thực phẩm cũng có thể góp phần làm tăng axit uric máu và bệnh gút bao gồm việc tiêu thụ thực phẩm từ động vật như hải sản (ví dụ: tôm, tôm hùm), nội tạng (ví dụ: gan và thận) và thịt đỏ (thịt lợn, thịt bò). Một số đồ uống như rượu, đồ uống có đường, nước soda và siro có hàm lượng đường fructose cao cũng có thể góp phần gây ra bệnh này.
Nhằm mục đích giảm lượng acid uric trong huyết thanh, các nhà máy gia công TPCN đã nghiên cứu và đưa ra các sản phẩm thực phẩm, sữa nhằm tác dụng hạ thấp nồng độ uric máu nhằm hạn chế tình trạng gout.
Các yếu tố nguy cơ tăng acid uric máu trong bệnh gút
Các nghiên cứu dịch tễ học đã báo cáo sự gia tăng tình trạng bệnh gút, phần lớn được giải thích là do thay đổi lối sống như tăng tiêu thụ protein và lối sống ít vận động. Các yếu tố khác liên quan đến bệnh gút và/hoặc tăng axit uric máu bao gồm tuổi già, giới tính nam, béo phì, chế độ ăn nhiều purin, rượu, thuốc, bệnh kèm theo và di truyền. Các loại thuốc bao gồm thuốc lợi tiểu, aspirin liều thấp, ethambutol, pyrazinamid và cyclosporine.
Các yếu tố rủi ro gây nên bệnh gout có thể cải thiện được:
- Tăng huyết áp.
- Béo phì.
- Mỡ máu cao.
- Đái tháo đường.
- Bệnh tim mạch.
- Rượu bia.
- Thuốc làm thay đổi cân bằng urat.
- Bệnh thận mãn tính.
- Yếu tố dinh dưỡng.
Các yếu tố gây bệnh gout không thể thay đổi:
- Tuổi.
- Gen di truyền.
- Giới tính (thường là nam).
- Dân tộc.
Chẩn đoán bệnh gout
Các bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh gout bằng việc khám sức khỏe. Họ sẽ hỏi bạn về các triệu chứng, tiền sử và kiểm tra các khớp bị ảnh hưởng.
Một số xét nghiệm sẽ được sử dụng để chẩn đoán tình trạng nặng nhẹ của gout. Những xét nghiệm hình ảnh này cũng có thể cho biết liệu bệnh gút có gây ra bất kỳ thay đổi nào ở khớp của bạn hay không. Các xét nghiệm bao gồm:
- Chụp X-Quang.
- Siêu âm.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI).
- Chụp CT (chụp cắt lớp vi tính) — cụ thể là chụp CT năng lượng kép.
Bên cạnh đó, một số xét nghiệm phổ biến khác dùng để chẩn đoán gout, bao gồm:
- Xét nghiệm máu để đo axit uric trong máu của bạn.
- Chọc hút khớp — sử dụng kim để lấy một mẫu dịch từ bên trong khớp.
Tiên lượng của bệnh gút phụ thuộc vào bệnh đi kèm của mỗi cá nhân. Tỷ lệ tử vong cao hơn ở những bệnh nhân mắc thêm cả bệnh tim mạch. Khi bệnh gút được điều trị thích hợp, hầu hết bệnh nhân sẽ sống một cuộc sống bình thường. Khi bệnh nhân có triệu chứng xuất hiện thường sẽ mắc bệnh ở giai đoạn nặng khi đến khám.
Đối với những người không sửa đổi lối sống, các đợt bùng phát hoặc tái phát thường xảy ra phổ biến hơn. Bệnh gút cũng có thể gây ra các biến chứng ở mắt, chẳng hạn như viêm kết mạc, viêm màng bồ đào hoặc viêm củng mạc do kết tủa tinh thể urat. Do vậy, cần thường xuyên khám sức khỏe để chẩn đoán sớm những bệnh bản thân có thể mắc phải trong tương lai và có hướng điều trị kịp thời.
Điều trị bệnh gout như thế nào?
Điều trị bệnh gút thường là sự kết hợp giữa việc kiểm soát các triệu chứng của bạn trong thời gian bùng phát và giảm tần suất bạn tiêu thụ thực phẩm và đồ uống có hàm lượng purin cao.
Thuốc điều trị bệnh gout
Sau khi khám, có thể bác sĩ sẽ kê đơn một số một số loại thuốc giúp kiểm soát triệu chứng bệnh, bao gồm:
- NSAID: NSAID không kê đơn (OTC), như ibuprofen và naproxen, có thể giảm đau và sưng trong cơn gút cấp. Một số người mắc bệnh thận, loét dạ dày và các vấn đề sức khỏe khác không nên dùng NSAID. Hãy hỏi ý kiến của bác sĩ tư vấn và nêu đầy đủ bệnh sử của bạn trước khi dùng NSAID.
- Colchicine: Colchicine là thuốc kê đơn có thể giảm viêm và đau trong tình trạng gút cấp, dùng trong vòng 24 giờ sau khi xuất hiện cơn đau.
- Corticosteroid: Corticosteroid là thuốc theo toa làm giảm viêm. Bác sĩ có thể kê toa thuốc uống hoặc họ cũng có thể tiêm corticosteroid vào vùng khớp bị ảnh hưởng của bạn hoặc vào cơ gần khớp của bạn (tiêm bắp).
Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc để giúp giảm nồng độ axit uric của bạn. Các loại thuốc phổ biến nhất làm giảm axit uric bao gồm:
- Allopurinol.
- Febuxostat.
- Pegloticase.
- Probenecid.
Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng các sản phẩm gia công thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị gout nhằm hỗ trợ quá trình điều trị bệnh.
Áp dụng chế độ ăn ít purine
Các chuyên gia y tế có thể đề nghị bạn tuân theo chế độ ăn ít purine. Điều này sẽ giúp giảm axit uric trong cơ thể bạn. Nó cũng khuyến khích bạn ăn một số loại thực phẩm chọn lọc có thể làm giảm nồng độ axit uric.
Thay đổi lối sống và các chiến lược để giảm nguy cơ bùng phát và tiến triển của bệnh gút. Thành phần chế độ ăn uống tối ưu cho bệnh gút có thể là chế độ ăn uống có đủ lượng protein, đặc biệt là từ nguồn thực vật và nguồn sữa ít béo, giảm lượng purin từ động vật như động vật có vỏ hoặc thịt đỏ; giảm chất béo bão hòa; và thay thế đường đơn giản bằng carbohydrate phức tạp. Tránh hoặc giảm thiểu tần suất uống nước trái cây có đường và đồ uống có cồn hoặc đồ uống có chứa siro ngô hàm lượng đường fructose cao.
Thay đổi lối sống lành mạnh
Thay đổi lối sống được khuyến khích ở bệnh nhân gút, bao gồm giảm cân, hạn chế uống rượu và tránh một số loại thực phẩm. Những thay đổi này sẽ bổ sung cho liệu pháp y tế nhưng bản thân chúng thường không đủ để chống lại hoặc đảo ngược bệnh gút.
Tăng cân và tăng mỡ là những yếu tố nguy cơ của bệnh gút. Giảm cân có thể có lợi trong việc giảm urat huyết thanh và các triệu chứng bệnh gút.
Khi bạn bị gút, bạn có thể kiểm soát và giảm bớt các triệu chứng của mình bằng cách:
- Tránh uống rượu và đồ uống ngọt.
- Uống nhiều nước.
- Chườm lạnh vị trí khớp bị gout. Bọc một túi nước đá trong một chiếc khăn mỏng hoặc chườm lạnh lên khớp của bạn trong 15-20 phút mỗi lần một vài lần trong ngày.
- Hạn chế căng thẳng cho khớp bằng cách tránh tập thể dục cường độ cao hoặc các hoạt động thể chất.
- Sử dụng sản phẩm gia công thực phẩm chức năng trong việc hỗ trợ làm giảm acid uric máu và đẩy lùi bệnh gout.
Hầu hết những người bị bệnh gút cuối cùng tìm thấy sự kết hợp giữa các phương pháp điều trị và điều chỉnh lối sống để kiểm soát các triệu chứng của họ và giảm tần suất họ bị các cơn gút tấn công. Bệnh gút có thể điều trị được, Những người có nồng độ uric trong máu thấp hơn 6 mg/dL sẽ ít bị các cơn gút tấn công hơn. Tuy nhiên, bệnh gút không được điều trị có thể dẫn đến tổn thương khớp vĩnh viễn. Nếu bạn chưa được chẩn đoán mắc bệnh gút hoặc các triệu chứng bệnh gút trước đó, hãy đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để đảm bảo rằng bạn không bị nhiễm trùng hoặc một tình trạng khác gây đau và sưng khớp.
