Cơm cháy, một loại cây bụi tự nhiên với quả mọng độc đáo, đã tồn tại và được sử dụng từ thời xa xưa. Tuy nhiên, chỉ trong thời gian gần đây, quả cơm cháy đã nổi lên như một “siêu thực phẩm” với nhiều ứng dụng khoa học đa dạng. Chúng ta hãy khám phá hành trình từ nguồn gốc đến sức khỏe và ứng dụng khoa học vào gia công thực phẩm chức năng của loại quả độc đáo này trong bài viết sau đây.
Tìm hiểu sơ lược về quả cơm cháy
Quản cơm cháy – loại quả nổi tiếng với hiệu quả chống virus phổ biến này mọc trên một loại cây bụi và là thành viên của họ Adoxaceae. Sambucus nigra, loài được sử dụng phổ biến nhất, có nguồn gốc từ Châu Âu và Bắc Mỹ, nhưng nó và nhiều loài liên quan được tìm thấy ở các vùng ôn đới trên toàn thế giới.
Những loại quả mọng này nổi tiếng vì được sử dụng như một chất chống virus và chúng cũng được sử dụng để làm rượu vang, mứt, siro và thậm chí cả nhân bánh. Hoa của cây có thể ăn được hoặc ngâm để pha trà, và rượu mùi hoa cơm cháy đã được sản xuất trong nhiều thế kỷ.
Mặc dù cơm cháy có nguồn gốc từ thời tiền sử nhưng danh tiếng chữa bệnh của nó có thể bắt nguồn từ “cha đẻ của y học” Hippocrates, người đã gọi cơm cháy là “tủ thuốc” của mình vào năm 400 trước Công nguyên. Vào thời Trung Cổ, cơm cháy được gọi là Cây Thánh, được cho là có khả năng bảo vệ sức khỏe và kéo dài tuổi thọ. Người ta còn cho rằng loại cây này có sức mạnh lớn hơn nữa. Những chiếc lá được dùng để bảo vệ khỏi phù thủy và linh hồn, và người ta đặt quả cơm cháy trên bậu cửa sổ để xua đuổi ma cà rồng.
Trong thời hiện đại, quả cơm cháy đóng vai trò quan trọng trong việc chữa bệnh trước khi thuốc kháng sinh ra đời. Tất cả các bộ phận của cây được cho là có tác dụng làm thuốc, bao gồm cả lá và vỏ cây, được sử dụng để điều trị cơn đau, như một chất chống viêm, đau răng, sốt… Quả mọng cũng là nguồn thực phẩm quý giá của người dân bản địa Bắc Mỹ.
Ngày nay, quả cơm cháy – cụ thể là Sambucus nigra – được coi là một liệu pháp thay thế hoặc bổ sung để chống lại cảm lạnh và cúm thông thường, và loại quả mọng này chủ yếu được sử dụng và cung cấp dưới dạng chất lỏng, kẹo dẻo hoặc viên nang bổ sung. Chúng rất giàu flavonoid như anthocyanin, sắc tố thực vật mạnh mẽ giúp giảm viêm và có đặc tính kháng vi-rút.
Lợi ích sức khỏe tiềm năng của quả cơm cháy
Quả cơm cháy đã trở nên phổ biến trong y học dân gian như một phương pháp điều trị hầu hết mọi bệnh tật: như thuốc giảm đau, trị ho, tình trạng da, thuốc chống côn trùng, khó thở, sưng tấy – danh sách này vẫn tiếp tục. Nhưng hiện tại, những lợi ích này chỉ mang tính lý thuyết – chưa có đủ nghiên cứu trên người để kết luận liệu các sản phẩm gia công TPCN quả cơm cháy có hiệu quả đối với bất kỳ công dụng nào trong số này hay không.
Dưới đây là một số lợi ích có thể có của quả cơm cháy:
Giúp chống lại bệnh cúm
Mùa cúm, người ta thường đưa ra nhắc nhở rằng việc rửa tay là một phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của chúng ta. Tuy nhiên, dưới các nghiên cứu và sự thú vị của khoa học phi nhân loại, có một “thực phẩm bảo vệ” có tiềm năng chống lại bệnh cúm, và đó chính là quả cơm cháy.
Một số nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đã cho thấy nước ép từ quả cơm cháy có khả năng kích thích hệ thống miễn dịch của chúng ta để chống lại vi-rút cúm A và thậm chí tăng cường sự sản xuất của kháng thể, các chiến binh tự nhiên của cơ thể chống lại bệnh tật. Đây là những dấu vết đầy hứa hẹn cho tác dụng bảo vệ của quả cơm cháy.
Một số nghiên cứu khác trên tế bào cũng đã chỉ ra rằng chiết xuất từ quả cơm cháy có thể ngăn chặn vi-rút cúm loại A và B, cũng như một số vi khuẩn nguy hiểm như Streptococcus. Tuy nhiên, đây mới chỉ là mô hình thí nghiệm trên động vật và tế bào. Việc áp dụng kiến thức này vào thực tế của cuộc sống con người vẫn đang chờ đợi từ các thử nghiệm lâm sàng.
Mặc dù tri thức dân gian từ lâu đã sử dụng cơm cháy trong việc chữa trị bệnh cúm, nhiễm trùng xoang và viêm phế quản, việc thực hiện các thử nghiệm lâm sàng trên con người vẫn là bước quan trọng để xác minh và chứng minh tác dụng khả thi của loại thực phẩm này trong việc bảo vệ sức khỏe của chúng ta. Hãy cùng khám phá thêm về những nghiên cứu và phát hiện khoa học xoay quanh quả cơm cháy và tầm quan trọng của nó trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.
Ngăn ngừa cảm lạnh thông thường
Khi bạn chuẩn bị cho chuyến đi bằng đường hàng không, việc dự trữ các sản phẩm gia công thực phẩm chức năng cơm cháy có thể là một lựa chọn hữu ích. Cơm cháy, hay còn gọi là quả Elderberry, đã thu hút sự quan tâm trong việc ngăn ngừa cảm lạnh thông thường.
Một nghiên cứu ngẫu nhiên, mù đôi và sử dụng giả dược đã được tiến hành trên 312 phi công nước ngoài hạng phổ thông. Trong thí nghiệm, họ được hướng dẫn uống chiết xuất Elderberry dạng lỏng hoặc viên nang giả dược trong 10 ngày trước và 5 ngày sau khi đi du lịch.
Mặc dù nhóm sử dụng giả dược bị cảm lạnh nhiều hơn, các tác giả của nghiên cứu lưu ý rằng kết quả không đạt mức ý nghĩa thống kê. Tuy nhiên, điểm sáng trong nghiên cứu là những người sử dụng Elderberry đã giảm thời gian cảm lạnh xuống chỉ còn hai ngày và gặp phải các triệu chứng ít nghiêm trọng hơn.
Các nhà nghiên cứu cũng cho rằng tính chất chống oxy hóa của quả Elderberry, tương tự như vitamin C, có thể giúp ổn định sức khỏe khi đi du lịch. Mặc dù điều này đòi hỏi nhiều nghiên cứu hơn để xác nhận, nhưng kết quả ban đầu cho thấy Elderberry có tiềm năng trong việc hỗ trợ sức khỏe khi tiếp xúc với môi trường mới trong quá trình du lịch.
Bảo vệ chống lại các bệnh nhiễm trùng khác
Ngoài việc ngăn ngừa cảm lạnh, quả cơm cháy cũng đã được nghiên cứu về khả năng chống khuẩn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chiết xuất từ quả cơm cháy chứa các hợp chất thực vật kháng oxy hóa như axit phenolic và flavonoid, có khả năng chống lại các vi khuẩn gây bệnh.
Mặc dù đã có một số dữ liệu khá tích cực, nhưng cần thêm nghiên cứu để hiểu rõ hơn về ý nghĩa của điều này đối với con người. Việc tìm hiểu sâu hơn về cơ chế kháng khuẩn của quả cơm cháy và tác động của nó đối với các loại vi khuẩn khác nhau sẽ giúp chúng ta đánh giá chính xác hơn vai trò của nó trong việc bảo vệ chống lại các bệnh nhiễm trùng.
Cải thiện sức khỏe trao đổi chất
Một đánh giá nghiên cứu cho thấy rằng chiết xuất từ quả cơm cháy, giàu anthocyanin – một chất chống oxy hóa, có thể giúp giảm mức chất béo trung tính và chất béo trong gan, đồng thời cải thiện mức insulin.
Tuy nghiên cứu này được thực hiện trên động vật và không thể coi là một phương pháp thay thế cho các phương pháp điều trị hiện tại đối với các tình trạng này.
Một đánh giá khác về các lợi ích khác của cơm cháy không cho thấy kết quả rõ ràng về tác dụng của nước ép cơm cháy hoặc các chất bổ sung khác, bao gồm giảm cholesterol cao và điều trị béo phì. Tuy nhiên, các tác giả của đánh giá này đã trích dẫn một nghiên cứu nhỏ cho thấy nước ép cơm cháy có thể giúp giảm cân, giảm huyết áp và cải thiện sức khỏe. Tuy nhiên, điều này cần được xác nhận thông qua nhiều thử nghiệm lâm sàng hơn.
Tác dụng phụ và an toàn khi sử dụng quả cơm cháy
- Chỉ nên ăn quả cơm cháy khi chúng đã chín. Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe hoặc đang dùng thuốc, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cơm cháy.
- Vỏ, lá, hạt và quả chưa chín có thể gây ngộ độc xyanua nếu ăn phải. Các tác dụng phụ của quả chưa chín bao gồm buồn nôn hoặc nôn mửa.
- Khi quả cơm cháy đã chín, được tiêu thụ ở mức độ thông thường trong thực phẩm, chúng có thể an toàn nhưng không nên ăn quá nhiều. Chỉ có quả cơm cháy màu xanh và tím mới có thể ăn được. Các quả cơm cháy màu đỏ trên các loài cây khác đều độc hại, không nên ăn.
- Nếu bạn đang điều trị một số bệnh cụ thể, có thể cần tránh cơm cháy. Luôn luôn nói chuyện với bác sĩ trước, đặc biệt nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào, như thuốc huyết áp, hóa trị liệu hoặc nếu bạn đã được chẩn đoán bị tiểu đường. Cơm cháy có thể tương tác với những tình trạng này và làm thay đổi tác dụng của thuốc.
- Nếu đang mang thai, bạn có thể xem xét sử dụng các sản phẩm gia công thực phẩm chức năng từ chiết xuất, nước trái cây hoặc thực phẩm bổ sung từ quả cơm cháy thay vì sử dụng các loại thuốc thông thường. Tuy nhiên, hiện chưa có đủ chứng cứ về tính an toàn của cơm cháy trong thai kỳ. Cần thêm nghiên cứu để hiểu rõ hơn về vấn đề này.
- Mặc dù một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng quả cơm cháy có hiệu quả chống cúm, nhưng dữ liệu này chỉ được thu thập từ một số người và cần nghiên cứu thêm. Theo các nhà nghiên cứu, không nên khuyến nghị cho bệnh nhân mang thai sử dụng cơm cháy để điều trị nhiễm trùng đường hô hấp trên.
Mẹo chọn và bảo quản cơm cháy
Khi mua cơm cháy, bạn có thể tìm thấy nó trong nhiều dạng khác nhau như kẹo dẻo, dung dịch hoặc nước trái cây, siro, viên ngậm, dạng khô và dạng viên nang. Bạn có thể mua chúng trực tuyến hoặc tại một số cửa hàng, bao gồm cả thạch, mứt và rượu cơm cháy.
Cơm cháy có hương vị ngọt ngào, chua chua và rất thú vị để thưởng thức. Điều này tạo ra sự đa dạng trong việc lựa chọn và mang lại trải nghiệm thú vị cho người sử dụng.
Khi lưu trữ cơm cháy, hãy đảm bảo tuân theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm. Thường thì cơm cháy được bảo quản ở nhiệt độ phòng và tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp. Điều này giúp đảm bảo rằng cơm cháy giữ được chất lượng tốt và độ tươi ngon trong thời gian dài.
Nên kiểm tra ngày hết hạn trên bao bì và sử dụng cơm cháy trước khi hết hạn để đảm bảo an toàn và đảm bảo chất lượng.
Thực phẩm bổ sung từ quả cơm cháy như kẹo dẻo, siro, viên sủi… có thành phần chiết xuất từ quả cơm cháy có thể rất ngon nhưng lại chứa nhiều đường. Khi mua các sản phẩm gia công TPCN cơm cháy, bạn thường sẽ thấy có sự kết hợp với các chất bổ sung như kẽm và vitamin C để tăng cường hệ miễn dịch.
Kết luận
Elderberry là một thành phần phổ biến được chế biến thành thực phẩm bổ sung, mứt, nước trái cây và thậm chí cả rượu vang. Có lẽ được biết đến nhiều nhất là thực phẩm bổ sung từ quả cơm cháy, loại thực phẩm mà mọi người thường sử dụng để giảm cảm lạnh và cúm, và cũng là loại thực phẩm được nghiên cứu nhiều nhất. Tuy nhiên, nghiên cứu về lợi ích tiềm ẩn cũng như tác dụng phụ của cơm cháy vẫn còn hạn chế. Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng cần có nhiều nghiên cứu hơn ở người. Nếu bạn đang kiểm soát tình trạng sức khỏe hoặc đang dùng một số loại thuốc nhất định, hãy kiểm tra với bác sĩ trước khi thêm cơm cháy vào thói quen bổ sung của bạn.
